شیزو آبه نخست وزیر ژاپن به تهران سفر کرد؛ سفری که تلاشی برای میانجی گری ژاپن بین ایران و ایالات متحده امریکا و جلوگیری از تنش بیشتر در سطح منطقه خاورمیانه ارزیابی می شود. همزمان با سفر نخست وزیر ژاپن هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، در سفری منطقه ای پس از اردن و عراق وارد تهران شده است تا درباره تضمین های کشورهای اروپایی برای اجرای سازوکار مالی اتحادیه اروپا در جهت حفظ برجام (اینستکس) با مقامات ایرانی گفتگو کند.

البته وزیر خارجه آلمان قبل از اینکه وارد ایران شود، در بغداد نسبت به وقوع جنگ هشدار داده و تاکید کرد که درگیری بین ایران و ایالات متحده می تواند شعله های آتش جنگ را به سراسر  منطقه سرایت دهد. وی در عین حال بر ضرورت حمایت از توافق هسته ای تاکید کرده و آن را ضامن حفظ امنیت و ثبات در منطقه دانست. وزیر خارجه آلمان تصریح کرد که کشورهای اروپایی معتقدند باید تضمین هایی وجوود داشته باشد تا بتوان نسبت به اجرای نتیجه مذاکرات و تعهد طرف ها به آن مطمئن شد؛ سخنی که می توان گفت کلید هرگونه میانجی گری و یا مذاکره ای بین ایران و امریکا نیز به حساب می آید.

با خروج امریکا از توافق هسته ای که پنچ کشور در کنار شورای امنیت آن را تضمین کرده بودند، ایران هم اطمینان خود را به هرگونه مذاکره ای از دست داده است و مسئولان مختلف کشورمان تاکید می کنند که در شرایط کنونی هرنوع مذاکره فایده ای نخواهد داشت. این درحالی است که نوعی اجماع در بین احزاب و گروه های ی داخلی نیز درباره بی فایده بودن مذاکرات در شرایط کنونی با امریکایی ها وجود دارد. درواقع با بی توجهی که دولت کنونی امریکا به توافق نامه های بین المللی می کند، عدم وجود تضمینی درباره پایبندی آن به توافق نامه های امضا شده و در عین حال وضع تحریم های یکجانبه علیه ایران، باعث شده است تا این اجماع به وجود آید.

هرچند که در روزهای اخیر دولت امریکا تا حدودی لحن خود را نسبت به ایران تغییر داده است، اما از نگاه مقامات ایران این تغییر لهجه ظاهری کوتاه مدت را نمی توان نشانی از تغییر موضع امریکا دانست؛ همچنانکه با وجود این تغییر لحن و چند روز قبل از سفر نخست وزیر ژاپن، مقامات امریکایی دوباره تحریم های جدیدی را علیه بخش پتروشیمی ایران وضع کرده اند. این درحالی است که در رسانه های مختلف اینگونه ترویج می شد که سفر شینزو آبه به خاطر پیام مستقیمی است که وی از رئیس جمهور امریکا برای رهبر معظم انقلاب دارد. به رغم اهمیتی که سفر نخست وزیر ژاپن به تهران دارد و در چهار دهه اخیر برای اولین بار است که رخ می دهد، اما نمی توان انتظار داشت که در ایران موضوع مهمی که به امنیت ملی آن  ارتباط پیدا می کند با این سفر گره زده شود.

درخصوص اینکه شینزو آبه حامل چه پیامی برای ایران است، لازم به ذکر است که خواسته های ایران به تکذیب قصد امریکا برای ساقط کردن و تغییر نظام ایران، شروع یک جنگ علیه آن و یا لغو شروط دوازده گانه پمپئو، وزیر خارجه امریکا، محدود نمی شود؛ چرا که از نگاه مسئولان ایرانی، امریکا در چهل سال گذشته در اهداف ضد ایرانی خود شکست خورده است و کنون به دنبال این است تا از کانال مذاکره به همان اهداف برسد.

از نگاه جمهوری اسلامی ایران برخی شرایط وجود دارد که مانع از مذاکره بین ایران و امریکا می شود و با تغییر این شرایط است که می توان بر سر یک میز مذاکره نشست؛ برای این منظور امریکا باید به توافق هسته ای بازگردد و به تعهداتی که در چارچوب این توافق داده عمل کند، تحریم هایی را که علیه ایران وضع کرده لغو کند، خسارت هایی که این تحریم ها به این وارد کرده است را جبران کند و در کنار آن از ملت ایران هم به خاطر اقدامات خصمانه ای که در این راستا  اتخاذ کرده عذرخواهی کند.

از سوی دیگر تحریم های اعمالی امریکایی ها و سختی های اقتصادی ناشی از آن که به شهروندان ایرانی تحمیل شده است، این اجازه را به هیچ مسئولی نمی دهد که بدون تحقق خواسته های قبلی ایران وارد دور جدیدی از مذاکرات با امریکایی ها شود.

در مجموع باید به این نکته اشاره کرد که آمریکا در هیچ شرایطی قابل اعتماد نیست و مذاکرات دوساله منتهی به برجام حسن نیت جمهوری اسلامی ایران را نشان داد و چنانچه با آمریکا مذاکراتی صورت گیرد بنابر فرموده رهبر معظم انقلاب سم مضاعف است. این امر نشان از راهبرد کلان جمهوری اسلامی ایران در ابعاد پیش رو دارد.

محمدرضا بلوردی